Bez czarny

Bez czarny, dziki bez czarny (Sambucus nigra) – 

gatunek rośliny z rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae),
 dawniej zaliczany był także do rodziny bzowatych (Sambucaceae)

 i przewiertniowatych (Caprifoliaceae).
Inne zwyczajowe nazwy polskie: bez lekarski, bez pospolity.

 

 Ze względu na długą historię uprawy tego gatunku trudno 

ustalić jego pierwotny zasięg występowania.
 Za pewny uchodzi obszar Europy pozostający pod wpływem klimatu

 oceanicznego i suboceanicznego
 oraz znajdujący się w zachodniej części basenu Morza Śródziemnego.
Poza Europą północną i wschodnią oraz Afryką północną

gatunek zawleczony został także na inne kontynenty –
 do wschodniej części Ameryki Północnej,

 do południowej Australii i na Nową Zelandię, 

a także do wschodnich Chin.
W Polsce gatunek jest pospolity na całym obszarze kraju.

 

 Rośnie w lasach i zaroślach, w górach po regiel dolny

Na terenach leśnych zasiedla zwykle skraje lasu lub luki leśne,
 na stanowiskach zacienionych pod okapem drzew rośnie słabiej.
 Występuje w żyznych lasach liściastych, zwłaszcza na terasach zalewowych.
 Częsty jest na siedliskach antropogenicznych; 

w zaroślach porastających opuszczone osiedla, ogrody, tereny przemysłowe.
 Młode okazy pojawiać się mogą nawet jako chwasty w uprawach.
Gatunek preferuje gleby żyzne i bogate w związki azotu i fosforu,

 zwykle też bogate w potas, umiarkowanie wilgotne.
 Odczyn gleby jest na stanowiskach tego gatunku neutralny lub lekko kwaśny.

 

 Czasami bywa uprawiany 

w parkach i przydomowych ogródkach jako krzew ozdobny.
 Oprócz formy typowej istnieją odmiany ozdobne.
 Walorami ozdobnymi są piękne kwiatostany, a także owoce.
 Ma walory nie tylko dekoracyjne:

 jego zapach odstrasza szczury i myszy, a także owady.
 Jest łatwy w uprawie,w Polsce jest w pełni mrozoodporny.
 Nie ma specjalnych wymagań, wystarcza mu zwykła,

 półprzepuszczalna ziemia w ogrodzie.
 Może rosnąć w pełnym słońcu lub w półcieniu. 

Rozmnaża się go z nasion wysiewanych jesienią,
lub przez sadzonki pędowe pobierane latem lub zimą.
 Aby zachować walory dekoracyjne należy starsze pędy wycinać,

 a młodsze przycinać w połowie długości.

 

 Bez czarny - krzew osiągający od 3-10 metrów wys.
Pędy prosto wzniesione, 

z łukowato zwykle odginającymi się odgałęzieniami bocznymi.
Młoda kora jest zielona.

 Z wiekiem staje się szara, jasnobrunatna,

na starych pędach jest spękana.
 Pędy w środku są wypełnione szerokim, białym, lekkim rdzeniem.
 Pączki czerwonobrunatne, jajowato-spiczaste, wydłużone,

 siedzące i wyraźnie skośnie odstające od pędu.
Liście mają długość około dwukrotnie większą od szerokości.
 Są nieparzysto-pierzastozłożone, złożone najczęściej z 5/7 naprzeciwległych,

 jajowato-eliptycznych i ostro piłkowanych listków.
 Na górnej stronie są ciemnozielone, od spodu jasne,

 rzadko owłosione na nerwach.
U nasady liścia i listków występują pozakwiatowe, podłużne miodniki.
Kwiaty białe, promieniste, zebrane w duże i płaskie baldachogrona.
Pojedyncze kwiaty są drobne, mają krótki kielich,

 zazwyczaj 5-płatkową koronę (białą lub kremową).
 Kwiaty wydzielają silny zapach, kwitnienie przypada na maj/czerwiec.
Owoce fioletowo-czarne, mięsiste i lśniące pestkowce z nasionami.
Mają kształt kulisty i długość od 6 do 8 mm.
Owoce rodzone są corocznie obficie, dojrzewają od końca sierpnia do października

 i utrzymują się na roślinie w postaci zwisających owocostanów.

 

 

 Dziki bez czarny należy do najstarszych roślin leczniczych znanych w Europie.
 Surowcem zielarskim są kwiaty, i dojrzałe (czarne)owoce.
 Własności lecznicze mają także kora,korzenie i liście.
 Kwiaty działają moczopędnie, napotnie, przeciwgorączkowo,

 wykrztuśnie, a zewnętrznie także przeciwzapalnie.
 Owoce mają własności przeczyszczające, działają napotnie, moczopędnie, przeciwgorączkowo, przeciwbólowo, odtruwająco.

Bez czarny przede wszystkim jest stosowany w zwalczaniu przeziębień 

i podnoszeniu odporności układu immunologicznego na infekcje i choroby.
 Napary z kwiatów są używane przy przeziębieniach, do leczenia różnego rodzaju nieżytów i stanów zapalnych dróg oddechowych i chorób reumatycznych.
Z owoców zazwyczaj wykonuje się odwary używane do leczenia migreny,

 nerwobólów, biegunki, chorób reumatycznych, i neurologicznych,
 a dzięki ich własnościom odtruwającym także 

przy zaburzeniach przemiany materii.

 Pozdrawiam, dobrej pogody, a zwłaszcza pogody ducha,:-:):).