Pszonak

Pszonak (Erysimum) –

 rodzaj roślin z rodziny kapustowatych
obejmujący ponad 250 gatunków roślin 

zasiedlających strefę umiarkowaną i ciepłą półkuli północnej.
 Występują głównie w Europie i Azji,

 tylko kilka gatunków rośnie dziko w Ameryce Północnej.
 W naturze spotykane zwykle na obszarach suchych i skalistych.
 Nazwa rodzaju pochodzi od greckiego eryso – uwalniać od czegoś,
 w tym wypadku choroby i ma związek ze zastosowaniami leczniczymi niektórych gatunków już w czasach starożytnych.
 W średniowieczu zaczęto używać pszonaka głównie jako środek nasercowy.
 Niektóre gatunki, zwłaszcza lak pospolity

 (Erysimum cheiri, syn. Cheiranthus cheiri),

 są szeroko rozpowszechnione w uprawie.
 Walorem są barwne i pachnące, choć u laku pozbawione nektaru kwiaty.

 

 

 Rośliny z tego rodzaju są szeroko rozpowszechnione na półkuli północnej, przy czym największe zróżnicowanie rodzaj osiąga w Europie i Azji.
W Polsce naturalnie występują gatunki;

•  pszonak drobnokwiatowy (Erysimum cheiranthoides) -

 pospolity na niżu i w niższych partiach gór

•  pszonak jastrzębcolistny (Erysimum hieraciifolium) -

 nieczęsty- zarośla, brzegi rzek, murawy, miejsca ruderalne

•  pszonak obłączysty (Erysimum repandum) -

 bardzo rzadki, głównie na południu Polski,miejsca ruderalne, pola

•  pszonak pannoński (Erysimum odoratum) -

 rzadki, na południu Polski,murawy kserotermiczne 

•  pszonak pieniński (Erysimum pieninicum) -

  unikatowy dla danego miejsca -  wyłącznie w polskich Pieninach

•  pszonak siwy (Erysimum diffusum) - 

 gatunek obcego pochodzenia, miejsca ruderalne, głównie na Śląsku 

•  pszonak sztywny (Erysimum marschallianum) -

  gatunek obcego pochodzenia,bardzo rzadki; 

koło Dąbrowy Białostockiej · miejsca ruderalne, suche murawy 

•  pszonak Wahlenberga (Erysimum wahlenbergii) -

 gatunek bardzo rzadki, wyłącznie

 na terenie Tatr i nigdzie poza nimi nie spotykane w stanie naturalnym

•  pszonak Wittmanna (Erysimum wittmannii) - 

występuje wyłącznie w Karpatach

 Większość gatunków to rośliny dwuletnie, choć zdarzają się rośliny jednoroczne lub byliny, a nawet krzewy.
Rośliny obcopylne, zapylane przez owady, zwłaszcza pszczoły.
 Większość gatunków jest trująca.

 

 

 Pędy pokryte są włoskami dwudzielnymi lub gwiazdkowatymi,

 przy czym jeśli są dwudzielne,
 to dwie części włoska skierowane są w przeciwne strony wzdłuż osi pędu.
 Pędy prosto wzniesione lub podnoszące się, 

nierozgałęzione lub rozgałęziające się w części dolnej, czasem górnej.
Liście skrętoległe, łodygowe i czasem skupione w rozecie przyziemne.
Zwykle zwężone u nasady, ogonkowe lub siedzące.
Blaszka całobrzega lub ząbkowata, czasem zatokowa,

 rzadko pierzasto silniej powcinana.
Często liście są nieco mięsiste.
Kwiaty promieniste, obupłciowe, zebrane w grona.

 Działki kielicha 4, prosto wzniesione, równowąskie lub lancetowate,
 boczne czasem z woreczkowatą ostrogą, owłosione.
 Płatki korony najczęściej żółte lub pomarańczowe, 

rzadziej białe, różowe lub fioletowe.
Owoc - łuszczyna,

 o licznych nasionach w każdej komorze ułożonych w jednym rzędzie.

Pszonak (Erysimum) - są uprawiane jako rośliny ozdobne;

• lak pospolity (Cheiranthus cheiri) -

 (potocznie: lak pachnący,lak letni)

•   pszonak nadobny(Erysimum pulchellum)
•   pszonak zagięty(Erysimum decumbens)

•  pszonak Perowskiego(Erysimum ×marshallii) -

 lak syberyjski (Erysimum ×allionii) -
mieszaniec (E. perofskianum × E. decumbens) o pomarańczowych kwiatach,

 wprowadzony do uprawy w XIX w;
 uprawiany ozdobny dwuletni kwiat ogrodowy.

 

 Pszonak Perowskiego
(Erysimum allionii)
'Orange Queen'

 Roślina dwuletnia, wys. 30-40 cm o wzniesionych, rozgałęzionych pędach.
 Liście pszonaka są wąskie w kolorze żywo zielonym.

 Kwiaty drobne zebrane w gęste szczytowe grona.
Rośliny kwitną systematycznie od dołu do góry, ponieważ grono jest dość długie okres kwitnienia trwa z reguły grubo ponad miesiąc.
O atrakcyjności stanowi wczesne i obfite kwitnienie (maj, czerwiec).
 Kwiaty pomarańczowe mają silny, przyjemny zapach. 

Roślina wybitnie światłolubna i tylko na takim stanowisku warto go sadzić.
 Jest to roślina gleb przeciętnych.

 Posadzona na dobrym stanowisku potrafi wypaść.
 Mało wymagająca roślina do uprawy na rabatach,

w ogrodach skalnych i kwiat cięty.
 Nasiona wysiewać do gruntu w kwietniu-maju.
W kolejnych latach łatwo rozmnażają się z samosiewu.

Życzę jak najwięcej pięknych słonecznych chwil i przesyłam 

uśmiech z pozdrowieniami:)

Sałata siewna

Sałata (Lactuca) –

 rodzaj roślin jednorocznych z rodziny astrowatych (Asteraceae).
 Należy do niego ok. 100 gatunków pochodzących z obszarów o umiarkowanym klimacie w Azji i Europie.
 Sałata była już uprawiana w V i IV w. p.n.e. w starożytnej Grecji i w Rzymie.
 Do Polski została sprowadzona dopiero na początku XVI w.
Gatunkiem typowym jest Sałata siewna (Lactuca sativa), głąbiki krakowskie -
 gatunek rośliny jednorocznej z rodziny astrowatych.
 Występuje wyłącznie w uprawie.

Sałata jest rośliną jednoroczną,uprawiana jest jako warzywo liściaste.
W obrębie gatunku sałaty siewnej wyróżnia się 4 odmiany botaniczne:

• sałata głowiasta, występująca w dwóch formach:

- sałata masłowa – o miękkich, delikatnych liściach
- sałata krucha („lodowa”) – o liściach twardych,

 sztywnych i pofałdowanych

• sałata rzymska, sałata długolistna
• sałata dębolistna – czerwona i zielona

• sałata łodygowa, s. szparagowa, głąbiki krakowskie

W obrębie każdej odmiany istnieją liczne odmiany uprawne (kultywary) różniące się strukturą liści, kolorem i smakiem.
Większość odmian botanicznych sałaty wytwarza rozety liściowe lub

 główki osadzone na krótkiej łodydze. 

 Wartość odżywcza sałaty wynika z zawartości soli mineralnych (wapnia, żelaza) oraz witaminy A , C, E i witamin z grupy B.
 Odmiany sałaty liściowej oraz głowiastej o luźnych, ciemnozielonych liściach zawierają więcej witamin, aniżeli pozostałe.

Najczęściej uprawianą w Polsce odmianą sałaty jest sałata głowiasta masłowa o 

miękkich i gładkich liściach.
Jest jednym z niewielu warzyw,które spożywa się wyłącznie w stanie surowym.
Ma stosunkowo krótki okres wegetacji.
Dlatego też może być uprawiana jako przedplon,międzyplon i poplon.
W zależności od okresu zbioru większość odmian wysiewa się do skrzyneczek w terminie 15.II-początek IV i 15.VII-początek IX,na głębokość 0,5cm.
Niektóre odmiany mogą być uprawiane do wiosny, 

przez cały okres lata aż do jesieni,
są niewrażliwe na wysokie temperatury i nie wybijają w pędy kwiatostanowe.
Sałatę można uprawiać również z siewu bezpośredno do gruntu.
Zbiór główek lub rozet liściowych wykonuje się stopniowo, w miarę ich dorastania.

 Sałata głowiasta masłowa -

 Odmiana:Justyna - do uprawy wiosennej,
letniej i jesiennej w gruncie oraz wiosennej, w szklarni i tunelach.
 Tworzy duże, jasnożółto-zielone główki o masie 300-400g i wysokich 

walorach smakowych.
 Charakteryzuje się bardzo długim okresem przydatności konsumpcyjnej.
Nawet przy wysokich temperaturach przez miesiąc można 

sukcesywnie ścinać główki,
które nie wybijają w pędy kwiatostanowe i nie podgniwają.
 

Sałata liściowa Odmiana: Lollo Bionda -
liście fryzowane, jasnozielone
Sałata kędzierzawa o liściach jasnozielonych; rozeta liści rozłożysta.
 Odmianę cechuje dobra odporność na wybijanie w pędy kwiatostanowe.

 Sałata liściowa Odmiana: Lollo Rossa
liście fryzowane, czerwono-zielone
Sałata kędzierzawa o liściach zielono-czerwonych.

 Tworzy główkę rozpierzchłą, rozłożystą.
 Odmiana średnio wczesna z dobrą odpornością na wybijanie w pędy kwiatostanowe.

Sałata krucha (Lodowa) Odmiana: Samba
Bardzo wczesna odmiana o niezwykle delikatnym smaku.
Liście jasnozielone, kruche, 

chrupiące o powierzchni pęcherzykowatej i ząbkowanych brzegach.
 Nadaje się przede wszystkim do wczesnej uprawy w gruncie.
 Niewskazana jest uprawa w terminie późniejszym z uwagi na wybijanie w pędy kwiatostanowe.

Sałata czerwona dębolistna -

rośnie w luźnych główkach.
Wyróżnia się charakterystycznymi czerwono-brązowymi liśćmi

 podobnymi w kształcie do dębowych.
  Poza intensywnym zapachem i smakiem, 

jest także bogactwem  witamin i składników  mineralnych.
Posiada sztywne, lekko zmarszczone brzegi.

Sałata siewna wymaga gleb żyznych,próchniczych, 

przepuszczalnych, umiarkowanie wilgotnych.
Mimo wysokich wymagań wodnych sałata nie znosi jej nadmiaru w glebie

 (główki gniją).
Lubi dużo światła (w miejscach zacienionych tworzy luźne i wydłużone główki).
Nie jest wrażliwa na zimno, rośnie już w temp.5°C.
Optymalna temperatura tworzenia główek to 12-15°C, 

powyżej 20°C główki wybijają w pędy kwiatostanowe.

Pozdrawiam i życzę w nowym tygodniu samych miłych i słonecznych chwil:)

Zawilec wielkokwiatowy

Zawilec wielkokwiatowy, zawilec leśny (Anemone sylvestris) –
 gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych.
Występuje w stanie dzikim w północnej, środkowej,
 południowej i wschodniej Europie oraz w Azji

 (zachodnia Azja, Syberia, Chiny, Mongolia, Kaukaz).
 W Polsce głównie na niżu na rozproszonych stanowiskach.
 Najczęściej występuje nad dolną Odrą i Wisłą,

 na Pojezierzu Mazurskim oraz na Wyżynie Małopolskiej i Lubelskiej.
Zawilec wielkokwiatowy ma naturalne stanowiska 

w suchych zarośla i na skraju lasów. Nieczęsty. 

 

 

 Piękna, odporna bylina, która jest objęta prawną ochroną na terenie Polski.
 Pod ziemią roślina posiada wrzecionowate kłącze z długimi rozłogami.
 Kłącze wrzecionowate, stosunkowo krótkie, z długimi rozłogami.
Wiosną pojawia się kępka liści odziomkowych,

które rozwijają się całkowicie dopiero po okresie kwitnienia.
Liście okrągławe, przeważnie pięciodzielne z odcinkami o dwóch, trzech wcięciach.
 Na spodniej stronie liście są kosmate.

 Liście podkwiatostanowe są ogonkowe i od siebie wyraźnie oddzielone.
Spomiędzy nich wyrastają pędy zakończone pojedynczym kwiatem o delikatnym zapachu.
Kwiat pojedynczy (lub dwa na łodydze), płatków korony zwykle 5,

 czysto białe, duże - kwiat 4-6(7) cm średnicy,
 płatki od spodu jedwabisto owłosione, eliptyczne, do 3 cm długości.
Kwitnienie wiosną, w zależności od przegiegu pogody, 

w okresie od kwietnia do czerwca.
Wytwarza dużo pyłku, jest owadopylny. Pod wieczór kwiaty zamykają się i zwisają,
Owoce - puszyste, białowełniste z krótkim dzióbkiem.
 Nasiona rozsiewane są przez wiatr.
Wszystkie części zawilca wielkokwiatowego są trujące, 

zawierają toksyczny glikozyd - ranunkulinę.
 Wśród odmian ogrodowych istnieją m.in.
Pełnokiwatowa odmiana(Anemone sylvestris) o kremowych kwiatach z zielonkawym centrum kwiatu, `Elisa Fellman` o półpełnych kwiatach.

 

 

Zawilec wielkokwiatowy jako roślina ozdobna przydatna jest do obsadzania słonecznych skarp, tarasów oraz kamienistych rabat.
Stanowisko do uprawy rośliny powinno być półcieniste lub niepełne słoneczne.
 Gleba zasadowa z wapniem, próchniczna, przepuszczalna.
Bez problemu znosi zimę.
 Można go rozmnażać z nasion, które wysiewa się zaraz po zbiorze,

 lub przez podział kłącza późną jesienią lub bardzo wczesną wiosną.

 Pozdrawiam i życzę miłego nowego tygodnia :-))