Jasnota gajowiec

Gajowiec żółty (Galeobdolon luteum Hudson) – 

gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny jasnotowatych.
 Według nowszych ujęć taksonomicznych gatunek ten zaliczany jest do

 innego rodzaju (jasnota Lamium)
i ma naukową nazwę Lamium galeobdolon 

oraz nazwę polską – jasnota gajowiec.

  W dodatku w nowszych ujęciach systematycznych takson ten jest wąsko definiowany i dotychczasowe podgatunki podnoszone są 

do rangi osobnych gatunków.
 W Europie wyróżniono obok gatunku typowego w obrębie podrodzaju

 Lamium subg. Galeobdolon 4 drobne gatunki,

 spośród których w Polsce stwierdzono 3.

 

 Galeobdolon (gajowiec);

Galeobdolon montanum (gajowiec żółty górski) takson rodzimy

 lub trwale zadomowiony;
 Kwiaty po 9-20 w nibyokółkach, środkowe podsadki wąskolancetowate i ząbkowane.
Łodyga w obrębie kwiatostanu gładka,
 wszystkie pędy przynajmniej u nasady równomiernie,

 na całym obwodzie odstająco owłosione, rzadziej nagie.
Liście bez srebrzystych plam.Wysokość 30-80 cm.
Preferuje miejsca cieniste i wilgotne.
 Gatunek o szerokim spektrum ekologicznym,

 spotykany od lasów łęgowych po górskie łąki.

 

 Galeobdolon luteum (gajowiec żółty) takson rodzimy

 lub trwale zadomowiony;
 Kwiaty po 2-8 w nibyokółkach, środkowe podsadki szerokosercowate

 i głęboko karbowane.
Łodyga w obrębie kwiatostanu gładka,
 wszystkie pędy przynajmniej u nasady przylegająco owłosione czterema rzędami 

na kantach, włoski skierowane w dół pędu.
Wysokość 15-40 cm.
 Występuje głównie w lasach liściastych grądowych i zbliżonych siedliskach.

 

 Galeobdolon argentatum (gajowiec srebrny) takson uprawiany;
Łodyga pędów kwiatostanowych w górze ma poprzeczne zmarszczki-zgrubienia.
Wszystkie liście z dużymi białawymi plamami — symetrycznymi względnie nerwu głównego i pokrywającymi 1/2-3/4 powierzchni blaszki.
Kwiaty;Korona 20-26(30) mm długości; górna warga szeroko eliptyczna,

 silnie wypukła, rzęski z przodu.
Uprawiana bylina ozdobna, okrywowa w miejscach cienistych. Może dziczeć.

 

  Roślina leśna, rosnąca głównie w wilgotnych lasach liściastych i zaroślach,

 na świeżych, średnio próchniczych glebach.

 Lasy z rzędu Fagetalia występują w Europie zachodniej,

 środkowej i częściowo wschodniej. Spotykane są w całej Polsce.

W drzewostanach dominują rozmaite gatunki drzew liściastych 

(olsze, buki, graby, dęby, lipy, jawory),
 wyjątkowo z roślin iglastych licznie występować może jodła.
 Leśne zbiorowiska roślinne występujące na glebach mineralnych.

Występuje w Europie i Azji.

W Polsce występuje pospolicie na całym niżu i w górach.
 

 Bylina, kwitnie od kwietnia do czerwca.
Krzyżowego zapylenia rośliny dokonują duże gatunki trzmieli.
 Nad ziemią pojawia się wzniesiona, nierozgałęziona, 

czterokanciasta i ulistniona łodyga.
 Pod ziemią roślina posiada kłącze.
 Po okresie kwitnienia roślina wytwarza gęsto ukorzeniające się rozłogi,

 z których wyrastają potem pędy kwiatowe.
 Cała łodyga krótko owłosiona.
 Ulistnienie naprzeciwległe, liście sercowate, zaostrzone,

 grubo i nierówno piłkowane, krótko owłosione.
 Z górnej strony ciemnozielone, często z białymi plamami.
Grzbieciste kwiaty,wyrastają po 6-10 w nibyokółkach w kątach liści. 

Kielich ma lancetowate ząbki, żółtego koloru.
 Korona z prawie prostą rurką, zrosłopłatkowa, wyraźnie dwuwargowa.
 Dolna warga ma 3 wyraźne klapki i wewnątrz brunatną plamę,

 górna warga ma długie włoski.
 Pręciki z żółtymi i nagimi pylnikami dojrzewają równocześnie ze słupkiem.

 Roślina miododajna.
 Pierścieniowaty miodnik znajduje się przy podstawie zalążni.
 Owocem jest rozłupnia rozpadająca się na 4 rozłupki.
Nasiona rozsiewane są przez mrówki.

 

 Jest uprawiany jako roślina ozdobna, szczególnie jako roślina okrywowa,

nadaje się też na rabaty.
 Najlepiej rośnie w półcieniu pod drzewami na żyznej i próchnicznej glebie.
Tworzy zwarte kobierce, jest ekspansywny, za pomocą kłączy i rozłogów

 rozrasta się i zagłusza inne rośliny.
 Rozmnaża się go łatwo poprzez podział lub kłącza,

 można też przez wysiew nasion wprost do gruntu (wczesną wiosną).
 Jest mrozoodporny.

 

 W uprawie istnieje wiele kultywarów, np.
'Hermann`s Pride' o wąskich liściach ze srebrnymi smugami i plamami.
  'Florentinum' o liściach ze srebrzystymi plamami;

 

 Gajowiec żółty 'Florentinum'
Półzimozielona bylina okrywowa o długich do 60 cm, pokładających się pędach.
 Rośnie silnie. Liście ładne, zielone, białopstre.
 Kwiaty żółte, na pędach wyprostowanych, wysokości do 30 cm,
 Kwitnie skąpo ;kwiecień/czerwiec
 Polecana do zadarniania dużych powierzchni.

 

 

Galeobdolon luteum (gajowiec żółty) - 

jest cenną rośliną leczniczą (surowcem zielarskim są liście i kwiaty)

 o działaniu wykrztuśnym,
 przeciwskurczowym, łagodzącym kaszel i przeciwzapalnym.
 Był stosowany w medycynie ludowej w leczeniu nieżytów układu oddechowego

 oraz niektórych chorób ginekologicznych,
 podobnie jak jasnota biała, jasnota różowa, czy purpurowa.
  Polecany jest w upławach, nieregularnym miesiączkowaniu, 

stanach zapalnych jajowodów, jajników,
 macicy, pochwy,zapalenie powrózków nasiennych, zapalenie jądra i moszny;
 układu moczowego, stanach zapalnych skóry, błon śluzowych i przewodu  pokarmowego.
 Napar gajowcowy jest cennym środkiem w leczeniu 

chorób uszkadzających wątrobę i nerki,
 w marskości i stłuszczeniu wątroby  oraz jako lek ogólnie

 ochronny i wzmacniający wątrobę. 

 

 

 

 

 

 

 

Serdecznie pozdrawiam i sympatycznego dnia życzę:-)